این رژیم غذایی روزانه‌ای است که در برخی باشگاه‌های بدنسازی و پرورش اندام به ورزشکاران جوانی که بیشتر آنها زیر 20 سال سن دارند، توصیه می‌شود.
اما آیا واقعاً پیروی از رژیمی با این مقدار پروتئین و کالری توصیه شده به جوانان از روی اصول تغذیه و ورزش است یا نه؟ این سؤالی است که دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این گفت‌وگو به آن پاسخ می‌دهد.
- آقای دکتر، دلیل اینکه برخی از افراد خیلی لاغر هستند، چیست؟
افراد لاغر بر چند دسته هستند: برخی از این افراد به‌طور سرشتی لاغرند و ژن لاغری دارند یعنی در خانواده آنها بستگان نزدیکشان لاغر بوده‌اند. این افراد چاق شدنشان دشوار است چون کارخانه چربی‌سازی بدنشان خوب کار نمی‌کند و در بسیاری از موارد شاید به زحمت بتوان وزن آنها را افزایش داد.
- یعنی تا آخر عمر این لاغری همراه آنهاست؟
البته شاید بعد از سنین بلوغ و بعد از ازدواج مقداری افزایش وزن پیدا کنند ولی عده‌ای از آنها نیز وزنشان تغییر چندانی نخواهد کرد. حتی از بین افرادی که به ما مراجعه می‌کنند بین 20 تا 30 درصدشان رژیم پر کالری هم که دریافت می‌کنند تأثیری در اضافه وزنشان نخواهد داشت.
- در این میان یک عده از افراد هم دچار بی‌اشتهایی روانی شده‌اند. اینطور نیست؟
همینطور است. اینها کسانی بوده‌اند که قبلا چاق بودند و حالا با رژیم‌های سخت لاغر شده‌اند و از خوردن یک قاشق غذای اضافه‌تر وحشت دارند. رفع کردن این بی‌اشتهایی خیلی سخت است.
برای همین است که ما همیشه هشدار می‌دهیم افرادی که بیش از حد لاغرند، بیشتر مبتلا به بیماری‌های عفونی و سرماخوردگی‌ها می‌شوند و حتی در خانم‌های بسیار لاغر این امر، منجر به پوکی استخوان می‌شود. تحمل سرما نیز در این افراد بسیار کم است و حتی معمولا بارداری ناموفقی دارند.
ولی این نکته را هم به یاد داشته باشید که به هر حال 80 درصد افرادی که به‌طور سرشتی بی‌اشتها هستند را با صبر و حوصله می‌توان به وزن ایده‌آل برگرداند.
- چطور؟
ببینید، برخی از این افراد خیلی کم غذا می‌خورند یا حوصله غذا خوردن ندارند. در این افراد ما نمی‌توانیم اصل و میزان غذا را زیاد کنیم مثلا اگر کسی می‌گوید که من برای ناهار یک کفگیر برنج می‌خورم، نمی‌توانیم به او بقبولانیم که از این میزان غذایش را بیشتر کند چون اگر می‌توانست، تا حالا این کار را کرده بود. اشتهای این فرد یک حد معین دارد برای همین ما باید روی حاشیه وعده‌های غذایی این فرد کار کنیم.
- یعنی گنجاندن موادی به غیراز مواد غذایی؟
بله، یکی از کارهای خوبی که در این زمینه می‌توان کرد، این است که مایعاتی که کالری خوبی دارند به آنها داده شود. مثلا اگر در هنگام صبح یک لیوان آبمیوه در کنار صبحانه این افراد گذاشته شود، این آبمیوه 150 کالری دارد و به مرور می‌تواند وزن فرد را افزایش دهد. ضمن اینکه خود آبمیوه ویتامین‌های مختلف را به بدن می‌رساند و سوخت و ساز آن را تنظیم می‌کند.
- خب در وعده ظهر باید چه موادی را همراه با مواد اصلی غذایی به رژیم این افراد اضافه کرد؟
در این وعده خوراکی‌هایی که نیازی به اشتها ندارند را در برنامه غذایی این افراد باید بگنجانیم. مثلا کنار ناهار ماست پرچرب یا چکیده می‌تواند 150 تا 200 کالری را به بدن چنین فردی برساند. پس ما اصل غذا را تغییر ندادیم ولی روی حاشیه غذای این افراد کار کردیم.
در فاصله بین ناهار و شام چطور؟
اگر فاصله ناهار یا شام زیاد است، می‌توانیم در عصرانه این افراد تنقلات را بگنجانیم. چون کالری خوبی دارند؛ مثل بستنی، کیک یا شکلات. اگر هم به این مواد تمایلی نداشتند باز می‌توانیم یک لیوان شیر یا آبمیوه بگنجانیم چون مایعات نوشیدنشان راحت است و از معده هم زود خارج می‌شود و همچنین کالری مورد نیاز روزانه را نیز به بدن فرد می‌رساند.
بعد از وعده شام نیز دسری مثل بستنی یا شیرینی را می‌توان گنجاند. چون دسر بعد از شام طرفداران زیادی دارد علاوه بر این، خیلی هم به اشتها وابسته نیست بلکه به ذائقه افراد بیشتر مربوط است.
- به این ترتیب ما می‌توانیم بدون زیاد کردن وعده‌های غذایی در طول روز حدود 500 یا 600 کالری را به بدن این افراد برسانیم. این روند تا چه مدت زمانی می‌تواند منجر به افزایش وزن در فرد شود؟
این روند می‌تواند ماهی یک کیلو به وزن فرد اضافه کند و در درازمدت او را به وزن تقریبا ایده‌آل برساند.
- خیلی از افراد صرف‌نظر از این رژیم پیشنهادی یا رژیم‌های مشابه آن به باشگاه‌های پرورش اندام برای افزایش وزن مراجعه می‌کنند. رژیم‌های مختلفی هم به آنها در این مکان‌ها پیشنهاد می‌شود. این کار تأثیری در افزایش وزن به‌صورت ایده‌آل در افراد با لاغری بیش از حد دارد؟
متأسفانه در باشگاه‌ها مربیان رژیم‌های مختلفی را برای افزایش وزن تجویز می‌کنند در حالی که آنها اصلا صلاحیت چنین کاری را ندارند. در کشور ما این افراد حتی هورمون و یا پروتئین به میزان بیش از حد هم برای افراد لاغر تجویز می‌کنند. مثلا روزانه 30 یا 40 گرم پروتئین یا چندین سفیده تخم مرغ پیشنهاد می‌کنند که این رژیم می‌تواند کلیه را از بین برده و در فرد اورمی ایجاد کند یا اسید اوریک خون را بالا ببرد و در درازمدت صدمات جبران ناپذیری را به فرد وارد کند.
- پس می‌توان گفت مربیان در این باشگاه‌ها هیچ‌گونه اشراف علمی به رژیم‌های مناسب افزایش وزن ندارند.
همینطور است، چون اگر کسی پروتئین اضافی لازم داشته باشد حداقل در حد یک سفیده و یا 2 سفیده تخم مرغ باید مصرف کند یا یک لیوان شیر اضافه بخورد. بیشتر از آن بار اضافه‌ای را به بدن تحمیل می‌کند البته همراه با بیماری‌های مختلف. منتها از یک‌طرف اشتیاق جوانان و از طرف دیگر نداشتن سواد علمی مربیان به این مسئله باعث تجویز بیش از حد این مواد شده است.
علاوه بر این باید بگویم کسانی که در فرایند بدنسازی می‌خواهد عضله بیاورند، می‌توانند پودر کراتین را در دوره‌های 3 هفته‌ای به مقادیر بین 5 تا 10 گرم مصرف کنند.
این افراد شامل 2 گروهند:
1- کسانی که دچار لاغری مفرط هستند.
2- ورزشکاران حرفه‌ای، آن هم نه در مراحل اولیه، بلکه بعد از آماده شدن بدن برای ورزش حرفه‌ای و با افزایش فعالیت بدنی می‌توانند برای تناسب اندام، از این مکمل‌ها استفاده کنند.
البته باید افراد از لحاظ فیزیولوژیکی و رفتاری بررسی شوند، مثلا اگر علت لاغری فردی، بی‌اشتهایی عصبی باشد، نمی‌توان با دادن پودرهای پروتئینی، او را چاق نمود و کمبودهای تغذیه‌ای‌اش را جبران کرد. اما این ماده نیز متأسفانه در باشگاه‌های بدنسازی بیش از اندازه توصیه می‌شود.
